U źródeł jogi – Vinyasa Krama – joga Śri Tirumalai Krishnamacharyi
Vinyasa krama joga to podejście w nauczaniu jogi, wywodzące się ze starożytności (nauki Patańdżalego zawarte w Jogasutrach ponad 2 tys. lat temu), a nauczane i rozpropagowane przez „ojca współczesnej jogi” – Śri Tirumalai Krishnamacharyę. Podstawowym założeniem każdej formy vinyasa jogi jest integracja oddechu, ruchu i uważności. Tym, co prowadzi nas, nadaje rytm i jest punktem skupienia podczas praktyki jest właśnie oddech. Sama praktyka vinyasy jest serią następujących po sobie sekwencji asan, z których każda przygotowuje ciało i umysł do kolejnych. Vinyasa krama tym różni się od pozostałych odmian vinyasy, że korzystając z ogromnego wachlarza możliwości jogi, przedstawionych przez Patańdżalego oraz nauczanych później przez Krishnamacharyę, dostosowuje praktykę do ucznia. Każdy z nas jest inny – różni nas płeć, wiek, stan zdrowia i kondycji psychicznej, etap życia, na którym się znajdujemy czy nasze samopoczucie danego dnia, dlatego też nie ma idealnej jogi, takiej samej dla wszystkich. Krishnamacharya, dla każdego kogo uczył, dawał inne zalecenia w zależności od jego aktualnych potrzeb, możliwości czy ograniczeń. W prosty i obrazowy sposób opowiada o tym Śrivatsa Ramaswami, który był najdłużej uczniem Krishnamacharyi, bo aż 33 lata:
„Na przykład, gdy do mojego Guru zgłaszała się osoba w średnim wieku lub dziewięcioletnie dziecko z jakimś konkretnym problemem, np. skoliozą, opracowywał on specyficzny program odpowiadający indywidualnym wymogom praktyki. Prawie każdy, kto się do niego zgłaszał, otrzymywał ćwiczenia opracowane specjalnie dla niego. (…) W tym samym czasie nauczał on każdego z nas rożnych vinyas, pozycji i metod – innych mojego ojca, innych moją trochę przyciężkawą matkę, innych moją gibką, utalentowaną siostrę, jeszcze innych zaś mojego mniej sprawnego brata i mnie. Jednym z powodów, dla których ludzie w dzisiejszych czasach poszukują doskonałego zestawu ćwiczeń, jest to, że kilka spośród najbardziej popularnych systemów vinyas posiada bardzo niewielką ilość ułożonych w kolejności sekwencji, których naucza się wciąż i wciąż od nowa wszystkich uczniów w taki sam sposób. Tak więc przeważa sposób myślenia, iż powinna istnieć jedna, sztywna sekwencja dobra dla wszystkich. Jednak nie tego nauczał nas [Krishnamacharya]. Po pierwsze nauczyciel powinien sam opanować cały system, a następnie nauczać go innych, w sposób dostosowany do ich indywidualnych potrzeb – dobierać odpowiednie sekwencje vinyas, pranajamy, medytację, zalecenia dietetyczne, etc. Pytaniami, na które należy odpowiedzieć, jest: czego potrzebuje lub co chce osiągnąć ćwiczący oraz w jaki sposób powinna zostać zaplanowana praktyka jogi, by przynieść spodziewane korzyści.” (wypowiedź pochodzi z artykułu na temat praktyki vinyasa krama jogi, zamieszczonym w stronie Vinyasa krama joga w Polsce).
W Vinyasa Kramie jest 10 podstawowych sekwencji, które rozpoczynają pozycje stojące takie jak tadasana, trikonasana, asany siedzące takie jak paścimottanasana i padmasana, pozycje odwrócone jak sirsasana i sarvangasana itd. Krishnamacharya nauczał ponad 700 vinyas, które stosował w zależności od potrzeb.
Krishnamacharya wyróżnił 6 kategorii praktyki jogi (6 kroków – krama), przeznaczonych dla różnych osób, które razem dają pełne spojrzenie na przeogromne możliwości jogi:
- Srsti krama
Ten rodzaj praktyki jest stosowany głównie u dzieci, wspomagając prawidłowy rozwój fizyczny, emocjonalny, społeczny i umysłowy. Jej celem jest osiągnięcie elastyczności i siły ciała, nauka kontroli oddechu i zwiększenie koncentracji. Przeznaczona jest przede wszystkim dla osób młodych i w pełni zdrowych. Jak wynika z wypowiedzi uczniów Krishnamacharyi, ta forma praktyki jest bardzo podobna do tego jak obecnie wygląda ashtanga vinyasa joga.
- Siksana krama
Są to ćwiczenia, które przeznaczone są głównie dla młodych dorosłych ludzi (20-30/35 lat), a praktyka koncentruje się na dążeniu do doskonałości, w zakresie różnych narzędzi jogi (asany, pranajama, bandhy). Wykonuje się często nawet trudne techniki, a celem jest bezbłędne ich stosowanie oraz umiejętność zastosowania ich modyfikacji w zależności od potrzeb.
- Raksana krama
Zalecana była przez Krishnamacharyę dla osób dorosłych, które mają już sporo obowiązków rodzinnych i zawodowych. Celem jej było podtrzymanie zdrowia, uspokojenie umysłu i regeneracja, uzyskanie harmonii fizycznej i psychicznej przy jednoczesnym wywiązywaniu się ze wszystkich swoich zobowiązań. Praktyka zawiera więcej pranajamy i medytacji, ale także pewną ilość asan.
- Adhyatnika krama
Jest to praktyka dla osób, których ciało i umysł zostały już przygotowane do głębszych praktyk, które ostatecznie mają prowadzić do „zatrzymania poruszeń umysłu”. Główny nacisk kładzie się tutaj na praktyki koncentracji i medytacji, ale także pewną formę recytacji i modlitwy. Równie ważne jest podejście do życia (zgodne z jamami i najamami przedstawionymi w naukach Patańdżalego – zasady postępowania w kontekście indywidualnym i społecznym) oraz świadoma praca z ciałem.
- Cikitsa krama
Słowo cikitsa oznacza terapię, leczenie. Tę kategorię praktyk stosuje się u osób, które mają problemy ze zdrowiem – fizycznym lub psychicznym. Dzięki niej, za pomocą narzędzi oferowanych przez jogę (nie tylko asan), dąży się do uzyskania harmonii pomiędzy ciałem a umysłem i poczucia równowagi.
- Śakti krama
Jest to kategoria praktyk, prowadzących do uzyskania pewnych specyficznych umiejętności (siddhi), takich jak zatrzymanie bicia serca, czy znoszenie ogromnego ciężaru bez uszczerbku na zdrowiu. Sam Krichnamacharya, niechętnie ich uczył, namawiając raczej do skupienia się na Cikitsa kramie, jako znacznie bardziej użytecznej dla społeczeństwa.
(więcej o kategoriach praktyk przeczytacie w artykule Macieja Wieloboba: Źródła współczesnej jogi: 6 kategorii praktyki (6 krama) u Krishnamacharyi”)
Każda praktyka, aby przynosiła zamierzone korzyści dla osoby ćwiczącej, wg Patańdżalego powinna jeszcze spełniać 4 kryteria:
– stabilność i równowaga (stirram),
– wolność od napięcia, wygoda (sukham),
– nie stosowanie niepotrzebnego wysiłku (prayatna śaithilya),
– synchronizacja ruchu z oddechem (ananta samapattibhyam).
Reasumując – jeśli więc, asany i inne stosowane techniki jogi, są dostosowane do ucznia oraz mieszczą się w ramach powyższych czterech założeń, to takie podejście jest zgodne z Vinyasa Krama Jogą. Jak sami widzicie, jest to najszersze spojrzenie na jogę, najbardziej tradycyjne i zgodne z tym, czego nauczał Patańdżali w Jogasutrach. Tym, co niewątpliwie stanowi o wielkiej wartości tego systemu, jest indywidualne podejście do każdego ćwiczącego. Dlatego też podczas zajęć, zanim nauczyciel zaproponuje modyfikację asany, pyta on daną osobę o jej odczucia i ewentualne problemy. Nigdy, żadna asana nie jest wykonywana siłowo i zbyt szybko, niż pozwalałoby na to ciało, ale stopniowo idziemy do celu. Piękne jest też i to (co z resztą powinno towarzyszyć wszystkim podejściom w jodze), że wszelkie ograniczenia naszego ciała i umysłu muszą być uświadomione, zaakceptowane i przyjęte, a dopiero potem poszukuje się właściwej dla nas drogi. Dla mnie jedną z najważniejszych rzeczy, których uczy Vinyasa Krama joga jest uważność – dzięki niej uczę się obserwować swoje ciało, słuchać go, szanować je i być dla niego dobra. Czego również i Wam z całego serca życzę! 🙂
W Polsce najbardziej znanymi nauczycielami Vinyasa Krama jogi są nauczyciele z Pracowni Jogi Agnieszki i Macieja Wielobobów w Krakowie.
Jeśli jesteś zainteresowany wspólną regularną praktyką zajrzyj tutaj.
Więcej o Vinyasa Kramie dowiesz się na poniższych stronach internetowych:
z książki T.K.V. Desikachara „W sercu jogi. Ćwiczenia dla ciała i ducha” Wydawnictwo Helion 2013
a także „Joga dla ciała, oddechu i umysłu. Program przywracania równowagi życiowej” A.G. Mohan. Wydawnictwo Helion 2016