Wprowadzenie do ajurwedy

Czym jest ajurweda?

Ajurweda (Ayurveda) jest tradycyjną indyjską medycyną naturalną, liczącą ponad 5000 lat. Uważa się ją za matkę medycyny, a jej koncepcje stanowią podstawę medycyny chińskiej, arabskiej i greckiej. Współczesna medycyna zachodnia i medycyny alternatywne, przejęły wiele ajurwedyjskich sposobów leczenia, jak choćby homeopatia, naturopatia, aromaterapia czy psychodietetyka. To z niej pochodzą także terapie oczyszczające ciało z toksyn, takie jak masaże, sauna, głodówki czy lewatywy.

Ajurweda jest częścią Wed, które są uznawane za najstarszy znany pisemny przekaz ludzkiej cywilizacji (ok 4000 – 6000 lat p.n.e.). Odniesienia do ajurwedy obecne są już tekstach wedyjskich napisanych w sanskrycie (język staroindyjski), a więc przyjmuje się, że już wtedy istniała. Ponadto wiedza zawarta w Wedach przez setki lat była przekazywana ustnie zanim została spisana. Ajurweda jest częścią czwartej Wedy – Atharavavedy, dotyczącej przywracania harmonii w życiu w sferze zdrowia. Teksty ajurwedyjskie bardzo szczegółowo opisują wiele aspektów życia ludzkiego, przywracania i utrzymania zdrowia, ziołolecznictwa, chirurgii, anatomii, pediatrii, położnictwa, toksykologii, laryngologii, chorób wewnętrznych, geriatrii i odmładzania, nauki o seksualności, regeneracji organizmu, farmacji, poruszają także kwestie etyki, a nawet organizacji szpitali! Jest to więc bardzo obszerna i kompleksowa wiedza, a wiele z jej zaleceń i opisywanych sposobów leczenia jest aktualnych i stosowanych do dzisiaj.

Samo znaczenie słowa ajurweda to dosłownie nauka o życiu (ayus – życie, veda – nauka) i odbicie tego można znaleźć w sposobie, w jaki traktuje ona człowieka. Zajmuje się wszystkimi aspektami życia człowieka – ciałem, umysłem, zmysłami (wyodrębnione z ciała jako te, które odbierają sygnały ze środowiska zewnętrznego) i duszą. Wśród metod stosowanych w ajurwedzie są zarówno dietetyka, joga, medytacja, pranajama, psychologia jak i astrologia czy modlitwa. Należy jednak zaznaczyć, że ajurweda nie jest religią, nikomu nie narzuca wiary w konkretne bóstwo czy święte księgi ani obrzędów religijnych – możesz praktykować ajurwedę dla własnego zdrowia i szczęśliwego życia, pozostając katolikiem, buddystą czy ateistą. Jak pisze Robert Svoboda „Gdyby ajurweda była religią, natura byłaby jej jedyną boginią”, która rozliczałaby nas za nasze przewinienia przeciwko ciału (jak w istocie jest 😉 ). To, że jako nieliczna spośród różnych systemów zajmujących się zdrowiem człowieka, ajurweda obejmuje wszystkie aspekty życia ludzkiego i traktuje nas jako całość – łącznie z ciałem, umysłem i duszą  (które są bardziej subtelne), sprawia, że jest to niezwykle kompletna nauka. Rozumie ona – i jest to wiedza sprzed tysięcy lat – że człowiek jest nierozdzielną całością i to co dzieje się na którymkolwiek poziomie naszego istnienia, ma wpływ na pozostałe. Dziś nie mamy już co do tego wątpliwości, że wiele (jeśli nie zdecydowana większość) chorób ma swoje podłoże w umyśle lub duszy, zaś ajurweda mówiła o tym już daaawno temu.

Jaki jest cel ajurwedy?

Jak czytamy w tekstach ajuwedyjskich:

„ Celem ajurwedy jest zachowanie zdrowia zdrowych i wyleczenie chorych”.

Jest to istotne, gdyż ajurweda kładzie bardzo duży nacisk na profilaktykę, zdrową rutynę, stosowanie korzystnych dla nas nawyków żywieniowych i przypraw, styl życia, które dla każdego mogą być nieco inne. Ajurweda uznaje bowiem, że każdy jest inny i nie można zalecić tych samych wskazówek dla każdego – coś co dla jednej osoby będzie bardzo dobre, dla innej może zaszkodzić. Najważniejsze to znać siebie i swoje potrzeby oraz trzymać się tego co nam służy, aby wieść zdrowe, harmonijne i szczęśliwe życie. Definicją zdrowia według ajurwedy jest stan kiedy jesteśmy blisko siebie, w harmonii ze sobą na wszystkich poziomach. Mamy więc na myśli szeroko rozumiany dobrostan i poczucie szczęścia oraz spełnienia.  Ponadto w każdym przypadku, kiedy lekarz ajurwedyjski chce przywrócić zdrowie swojemu pacjentowi, to zawsze szuka on przyczyny problemu, a nie leczy jedynie objawów w ciele, jak to najczęściej bywa w klasycznej medycynie zachodniej.

Podstawowe założenia ajurwedy

Jednym z podstawowych założeń ajurwedy jest to, że wszystko co istnieje, w tym człowiek, składa się z 5 elementów:

• Akaśa – eter, przestrzeń
• Vayu – powietrze
• Tejas – ogień
• Apas – woda
• Prithivi – ziemia

Z tych pięciu elementów powstają trzy tzw. dosze, które są energiami zarządzającymi rozmaitymi procesami w naszym ciele i w świecie w ogóle. Te dosze to vata, pitta i kapha. Vata, jest związana ze wszelkim ruchem i układem nerwowym – dostarcza składniki odżywcze do komórek, zajmuje się usuwaniem produktów przemiany materii, odpowiada za przeżuwanie i przesuwanie treści pokarmowej, w umyśle wydobywa z pamięci potrzebne informacje w celu porównania ich z innymi – słowem wszędzie gdzie potrzebny jest ruch jest vata. Kapha odpowiada za stabilność i nawilżenie ciała – wszystkie tkanki w ciele – szczególnie kości, mięśnie oraz zbędne produkty przemiany materii to jej domena. Odpowiada ona za strukturę – komórkową i na poziomie całego ciała, oraz tworzenie i wydzielanie substancji, które chronią i nawilżają narządy wewnętrzne. W umyśle kapha zapewnia stabilność niezbędną do zrozumienia określonych informacji. Pitta natomiast to energia ognia, działania, przemiany i transformacji. Odpowiada ona za trawienie, układy hormonalny i enzymatyczny, które kontrolują wszelkie procesy zachodzące w ciele, a także przetwarzanie informacji i wyciąganie wniosków, oraz tworzenie teorii i planów działania. Vata jest związana z żywiłem powietrza i przestrzeni, pitta z żywiołem ognia (i wody) a kapha z ziemią i wodą. Każdy z nas ma w sobie wszystkie te elementy, bez tego nie bylibyśmy w stanie funkcjonować i być zdrowymi, jednak każdy ma je w nieco innych proporcjach. Dlatego też ajurweda wyróżnia tzw. indywidualne konstytucje czy też prakriti dla każdego człowieka. Określa się je na podstawie dominującej doszy lub ich kombinacji. Jest to nasza naturalna, dana nam z urodzenia prawdziwa natura, która decyduje o tym, czego nasze ciało, umysł i dusza będą potrzebowały do pełni zdrowia i szczęścia. Wyróżnia się 10 podstawowych typów prakriti:

• Vata
• Pitta
• Kapha
• Vata – pitta
• Vata – kapha
• Pitta – vata
• Pitta – kapha
• Kapha – pitta
• Kapha – vata
• Vata – pitta – kapha

Zanim lekarz lub konsultant ajurwedyjski, cokolwiek zaleci pacjentowi, najpierw przeprowadza obszerny wywiad, po to aby poznać jego konstytucję i aktualny stan oraz sytuację życiową. Zaburzenia naszej naturalnej konstytucji, spowodowane np. niewłaściwym odżywianiem czy nawykami, prowadzą do dolegliwości ciała a w konsekwencji do choroby. Dlatego bardzo ważne jest poznanie swojej prakriti i podjęcie kroków do zrównoważenia jej lub utrzymania w dobrym stanie. Więcej o cechach charakterystycznych dla każdej konstytucji innym razem.

Jeśli chcesz poznać swoją indywidualną konstytucję – napisz do mnie 🙂